حماسه يكي از انواع ادبي و در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و دز اصطلاح، شعری است داستانی با زمینه ی قهرمانی، قومی و ملی که حوادثی خارق العاده در آن جریان دارد. دراین نوع شعر، شاعر هیچ گاه عواطف شخصی خود را در اصل داستان وارد نمی کند و آن را طبق میل خود تغییر نمی دهد، به همین سبب در سرگذشت یا شرح قهرمانی های پهلوانانه و شخصیت های داستان خود، هرگز دخالت نمی کند و به میل خود درمورد آنها داوری نمی کند. حماسه شرح دوران قبل تاريخ است. گزارشي از اوضاع و احوال نخست و تاريخ صدور جهان و روزگار مردمان نخستين را ترسيم مي‌كند. در حماسه سخن از جنگ‌هايي است كه براي استقلال يا بيرون‌راندن و شكست دشمن يا كسب نام و به‌دست آوردن ثروت صورت گرفته است. از اين رو حماسه هر ملتي بيان‌كننده آرمان‌هاي آن ملت است. در حماسه، تاريخ و اساطير، خيال و حقيقت به هم آميخته و سخن از نخستين‌ها و اوايل مي‌رود، يعني چه كسي نخستين بار آتش را كشف كرد يا اينكه خط چگونه آموخته شد. نخستين كوشش‌هاي ذهني بشر در رويارويي با مرگ، زندگي‌، عشق و نفرت، گذشت و فداكاري در حماسه مطرح است و اينكه جهان نخستين و عصر آفرينش چگونه بوده است. در اين حوزه، بشر در مقابل خدايان و جهان ناشناخته قرار دارد. اسم ديگر حماسه شعر پهلواني است كه به صورت قصص وافسانه‌هاي شفاهي سينه به سينه نقل مي‌شده و ضرورتاً به صورت مكتوب نوشته شده است، مثلاً‌ داستان رستم و سهراب تا زمان فردوسي به صورت مدرن و مكتوب نبوده و فردوسي به سبب ضرورتي كه براي تدوين تاريخ ملي ايران احساس مي‌شده آنرا به نظم كشيده است. اصولاً ‌حماسه به مقتضاي دوره كتابت و تدوين تغييراتي مي‌كند و در لايه‌هايي از منطق و آيين و رسوم آن عصر پوشيده مي‌شود در این جا، شاعر با داستان هایی شفاهی و مدون سروکار دارد که در آنها شرح پهلوانی های عواطف و احساسات مختلف مردم یک روزگار و مظاهر میهن دوستی و فداکاری و جنگ با تباهی و سیاهی ها آمده است. حماسه گونه‌ای از متون وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد. محققان منظومه‌های حماسی را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: منظومه‌های حماسی طبیعی و ملی که خود به دو گونه حماسه‌های اساطیری و پهلوانی تقسيم مي شوند  مانند قسمت عمده‌ای از شاهنامه و منظومه‌های حماسی تاریخی مانند اسکندرنامه بخش می‌شود و منظومه‌های حماسی مصنوع همچون هانرید اثر ولتر. در اين نوع ادبيات مفاخره و مدح نيز جنبه حماسي دارد. مفاخره مانند مفاخره های خاقاني، مدح مانند مدایح فرخي.